Sloka & Translation

Audio

[The devatas create obstacles to the marital bliss of Maheswara and Parvati--Goddess Parvati curses the devatas and the mother earth.]

ఉక్తవాక్యే మునౌ తస్మిన్నుభౌ రాఘవలక్ష్మణౌ.

ప్రతినన్ద్య కథాం వీరావూచతుర్మునిపుఙ్గవమ్৷৷1.36.1৷৷


తస్మిన్ మునౌ when that ascetic, ఉక్తవాక్యే had spoken the words, వీరౌ two heroes, రాఘవలక్ష్మణౌ Rama and Lakshmana, ఉభౌ both, కథామ్ story, ప్రతినన్ద్య enjoying, మునిపుఙ్గవమ్ pre-eminent ascetic, ఊచతు: uttered.

While Viswamitra pre-eminent ascetic among the sages was telling the story (of Ganga) to the heroic Rama and Lakshmana, they extolled it and enquired:
ధర్మయుక్తమిదం బ్రహ్మన్! కథితం పరమం త్వయా .

దుహితుశ్శైలరాజస్య జ్యేష్ఠాయా వక్తుమర్హసి৷৷1.36.2৷৷

విస్తరం విస్తరజ్ఞోసి దివ్యమానుషసమ్భవమ్.


బ్రహ్మన్ O! Divine sage, ధర్మయుక్తమ్ endowed with righteousness, పరమమ్ supreme, ఇదమ్ this story, త్వయా by you, కథితమ్ has been narrated, శైలరాజస్య king of mountains Himavan's, జ్యేష్ఠాయా: of the eldest, దుహితు: daughter's, దివ్యమానుషసమ్భవమ్ happened in the celestial and mortal world, విస్తరమ్ detailed story, వక్తుమ్ to tell, అర్హసి it is worthy of you, విస్తరజ్ఞ: అసి you are conversant with the details.

"O Brahman! sage, this excellent story set in righteousness has been narrated by you.
Since you are conversant with the details, you can befittingly tell the story in detail, pertaining to the eldest daughter of king of the mountains and the events that happened in the celestial and mortal worlds
త్రీన్ పథో హేతునా కేన ప్లావయేల్లోకపావనీ৷৷1.36.3৷৷

కథం గఙ్గా త్రిపథగా విశ్రుతా సరిదుత్తమా.

త్రిషు లోకేషు ధర్మజ్ఞ! కర్మభి: కైస్సమన్వితా৷৷1.36.4৷৷


లోకపావనీ purifying the worlds, కేన హేతునా for what reason, త్రీన్ three, పథ: paths, ప్లావయేత్ should be over-flowing with waters? ధర్మజ్ఞ O! Knower of righteousness, త్రిపథగా Tripathaga (three-way flowing), గఙ్గా Ganga, కై: by which, కర్మభి: actions, అన్వితా endowed with, త్రిషు లోకేషు in three worlds, సరిదుత్తమా excellent among rivers, విశ్రుతా well known.

Why does Ganga, the purifier of the worlds overflow the three paths (worlds)? O knower of dharma what deed made, Tripathaga (flowing in three directions) Ganga well-known in the three worlds as the best (holiest) of all rivers"?
తథా బ్రువతి కాకుత్స్థే విశ్వామిత్రస్తపోధన:.

నిఖిలేన కథాం సర్వామృషిమధ్యే న్యవేదయత్৷৷1.36.5৷৷


కాకుత్స్థే when Rama, తథా బ్రువతి was thus speaking, తపోధన: sage with asceticism as his wealth, సర్వామ్ entire, కథామ్ story, నిఖిలేన completely, ఋషిమధ్యే amidst sages, న్యవేదయత్ revealed.

Having heard the words of the son of the Kakusthas, Viswamitra, vested with the wealth of asceticism, revealed the complete story in detail in the presence of the sages.
పురా రామ! కృతోద్వాహో నీలకణ్ఠో మహాతపా:.

దృష్ట్వా చ స్పృహయా దేవీం మైథునాయోపచక్రమే৷৷1.36.6৷৷


రామ O! Rama, పురా in ancient times, కృతోద్వాహ: got married, మహాతపా: mighty ascetic, నీలకణ్ఠ: lord Siva, దేవీమ్ goddess, Uma, దృష్ట్వా having seen, స్పృహయా with intense desire, మైథునాయ for enjoying marital bliss, ఉపచక్రమే commenced.

"O Rama, in ancient times, great ascetic the blue-neck Lord Siva got married to goddess Uma charmed with her beauty he indulged in sexual enjoyment with intense
passion.
శితికణ్ఠస్య దేవస్య దివ్యం వర్షశతం గతమ్.

న చాపి తనయో రామ! తస్యామాసీత్ పరన్తప!৷৷1.36.7৷৷


పరన్తప O! Tormentor of enemies, రామ O! Rama, దేవస్య of the lord, శితికణ్ఠస్య Siva's, దివ్యమ్ celestial, వర్షశతమ్ hundred years, గతమ్ was over, అపి చ even then, తస్యామ్ in her (the womb of goddess Parvati), తనయ: son, న ఆసీత్ was not born.

O Rama, tormentor of enemies, while Lord Siva was thus absorbed in sexual enjoyment, a hundred (celestial) years passed but no son was born to them.
తతో దేవాస్సముద్విగ్నా: పితామహపురోగమా:.

యదిహోత్పద్యతే భూతం కస్తత్ప్రతిసహిష్యతే৷৷1.36.8৷৷


తత: then, పితామహపురోగమా: with Brahma in the forefront, దేవా: devatas, ఇహ here, now in this goddess, యత్ which, భూతమ్ offspring, ఉత్పద్యతే will be born, తత్ that, క: who, ప్రతిసహిష్యతే will be able to bear, సముద్విగ్నా: were exceedingly alarmed.

"Then the devatas led by Brahma were exceedingly alarmed. 'Who will be able to bear the power of the offspring if it is born here and now', they reflected.
అభిగమ్య సురాస్సర్వే ప్రణిపత్యేదమబ్రువన్.

దేవ దేవ మహాదేవ లోకస్యాస్య హితే రత ৷৷1.36.9৷৷

సురాణాం ప్రణిపాతేన ప్రసాదం కర్తుమర్హసి.


సురా: devatas, సర్వే all, అభిగమ్య approaching Siva, ప్రణిపత్య paying obeisance, ఇదమ్ these words, అబ్రువన్ spoke, దేవదేవ O! God of devatas, అస్య లోకస్య for this world, హితే రత engaged in doing welfare of all, మహాదేవ O! Mahadeva, సురాణామ్ for celestials, ప్రణిపాతేన with salutations, ప్రసాదమ్ mercy, కర్తుమ్ అర్హసి capable of doing it.

All devatas approached Siva and paying their obeisance said, "O God of the gods engaged in the welfare of all! O Mahadeva! accept our salutations! Be king which you can be (if you will)".
న లోకా ధారయిష్యన్తి తవ తేజస్సురోత్తమ ৷৷1.36.10৷৷

బ్రాహ్మేణ తపసా యుక్తో దేవ్యా సహ తపశ్చర.

త్రైలోక్యహితకామార్థం తేజస్తేజసి ధారయ ৷৷1.36.11৷৷


సురోత్తమ O! Best among gods, తవ your, తేజ: energy, లోకా: worlds, న ధారయిష్యన్తి cannot contain, బ్రాహ్మేణ in conformity vedas, తపసా by yogic penance, యుక్త: endowed with, దేవ్యా సహ in the company with Parvati, తప: austerities, చర engage yourself, త్రైలోక్యహితకామార్థమ్ with the intention of doing welfare for three worlds, తేజ: energy, తేజసి in your energy, ధారయ retain.

"O best among the gods, the worlds cannot contain your energy (the son born of your energy) You may engage yourself in penance in the company of Uma in conformity with the Vedas. Retain your energy in your body for the welfare of the three worlds."
దేవతానాం వచశ్శ్రుత్వా సర్వలోకమహేశ్వర:.

బాఢమిత్యబ్రవీత్సర్వాన్పునశ్చైవమువాచ హ ৷৷1.36.12৷৷


సర్వలోకమహేశ్వర: ruler of all the worlds, దేవతానామ్ devata's, వచ: words, శ్రుత్వా having heard, బాఢమ్ "Be it so", ఇతి thus, అబ్రవీత్ said, పునశ్చ again, ఏవమ్ these words, ఉవాచ హ spoke.

Mahadeva, ruler of the all the worlds, having heard the words of devatas, said "Be it so" Further:
ధారయిష్యామ్యహం తేజస్తేజస్యేవ సహోమయా.

త్రిదశా: పృథివీ చైవ నిర్వాణమధిగచ్ఛతు৷৷1.36.13৷৷


ఉమయా సహ together with Uma, అహమ్ I, తేజ: vital fluid, తేజస్యేవ in my energy (body), ధారయిష్యామి I shall preserve, త్రిదశా: devatas, పృథివీ చైవ earth also, నిర్వాణమ్ peace, అధిగచ్ఛతు obtain.
"
"Together with Uma I will preserve the semen in my body thereby the devatas and also the earth will have peace.
యదిదం క్షుభితం స్థానాన్మమ తేజో హ్యనుత్తమమ్.

ధారయిష్యతి కస్తన్మే బ్రువన్తు సురసత్తమా:৷৷1.36.14৷৷


మమ my , అనుత్తమమ్ excellent, యత్ ఇదమ్ తేజ: if this vital fluid, స్థానాత్ from its own place, క్షుభితమ్ is shaken, తత్ then, క: who, ధారయిష్యతి will contain? సురసత్తమా: best of devatas, మే to me, బ్రువన్తు tell.

"Who will contain this exceptional vital fluid of mine if shaken from its own place? O best of devatas! tell me".
ఏవముక్తాస్సురాస్సర్వే ప్రత్యూచుర్వృషభధ్వజమ్.

యత్తేజ: క్షుభితం హ్యేతత్తద్ధరా ధారయిష్యతి৷৷1.36.15৷৷


ఏవమ్ ఉక్తా: having been addressed in this way by Iswara, సురా: సర్వే all devatas, వృషభధ్వజమ్ having flagstaff with bull as his symbol (Iswara), ప్రత్యూచు: replied, యత్ తేజ: that vital fluid, క్షుభితమ్ disturbed, ఏతత్ thist one, ధరా earth, ధారయిష్యతి will contain.

Thus questioned, all the devatas replied to the bearer of the flag with bull as its symbol (Siva), saying, "The earth will contain the disturbed vital fluid".
ఏవముక్తస్సురపతి: ప్రముమోచ మహీతలే.

తేజసా పృథివీ యేన వ్యాప్తా సగిరికాననా৷৷1.36.16৷৷


ఏవమ్ ఉక్త: having been spoken in this way by devatas, సురపతి: lord of devatas, యేన తేజసా by which vital fluid, సగిరికాననా including mountains, forests, పృథివీ earth, వ్యాప్తా was pervaded, మహీతలే on the earth, ప్రముమోచ released.

Thus replied by the devatas, the god of the gods released his vital fluid on earth. It
pervaded the entire earth including mountains and forests.
తతో దేవా: పునరిదమూచుశ్చాథ హుతాశనమ్.

ప్రవిశ త్వం మహాతేజో రౌద్రం వాయుసమన్విత:৷৷1.36.17৷৷


తత: then, అథ thereafter, దేవా: devatas, పున: again, హుతాశనమ్ fire deity, ఇదమ్ these words, ఊచు: spoke, త్వమ్ you, వాయుసమన్విత: followed by wind god, రౌద్రమ్ relating to Rudra, మహాతేజ: mighty energy (creative power), ప్రవిశ enter.

Then, the devatas said to the fire-god, "Enter this energy (creative power) related to Rudra followed by the wind-god".
తదగ్నినా పునర్వ్యాప్తం సఞ్జాతశ్శ్వేతపర్వత:.

దివ్యం శరవణం చైవ పావకాదిత్యసన్నిభమ్৷৷1.36.18৷৷

యత్ర జాతో మహాతేజా: కార్తికేయోగ్నిసమ్భవ:.


అగ్నినా by fire, వ్యాప్తమ్ pervaded, తత్ that energy, పున: again, శ్వేతపర్వత: celestial white mountain, సఞ్జాత: became, పావకాదిత్యసన్నిభమ్ resplendent as fire or Sun, దివ్యమ్ celestial, శరవణం చైవ became forest of reeds, యత్ర in which, మహాతేజా: glorious, అగ్నిసమ్భవ: born from fire, కార్తికేయ: son of Krittika, Kartikeya, జాత: was born.

That energy pervaded by fire was transformed into the White Mountain. It turned the forest of reeds (Saravana) (blazing) like the fire or the Sun. From that fire was born the glorious Kartikeya.
అథోమాం చ శివం చైవ దేవాస్సర్షిగణాస్తదా.

పూజయామాసురత్యర్థం సుప్రీతమనసస్తత:৷৷1.36.19৷৷


అథ thereafter, సర్షిగణా: with multitude of saints, దేవా: devatas, తత: for that event, సుప్రీతమనస: with highly pleased minds, తదా then, ఉమాం చ goddess Uma, శివం చైవ Shiva, అత్యర్థమ్ with great desire, పూజయామాసు: worshipped.

Thereafter highly pleased with the event the devatas along with the saints worshipped Siva and goddess Uma with deep devotion.
అథ శైలసుతా రామ! త్రిదశానిదమబ్రవీత్.

సమన్యురశపత్సర్వాన్ క్రోధసంరక్తలోచనా৷৷1.36.20৷৷


రామ Rama!, అథ thereafter, శైలసుతా daughter of mountain Himavan, సమన్యు: with anger, త్రిదశాన్ addressing devatas, ఇదమ్ these words, అబ్రవీత్ spoke, క్రోధసంరక్తలోచనా with reddened eyes because of anger, సర్వాన్ all of them, అశపత్ cursed.

"Rama! thereafter Uma, daughter of the mountain (Himavan) with her eyes red with anger cursed all of them:
యస్మాన్నివారితా చైవ సఙ్గతి: పుత్రకామ్యయా.

అపత్యం స్వేషు దారేషు తస్మాన్నోత్పాదయిష్యథ৷৷1.36.21৷৷


యస్మాత్ for the reason, పుత్రకామ్యయా with a desire to bear son, సఙ్గతి: union with Mahadeva, నివారితా is prevented, తస్మాత్ for that reason, స్వేషు in your, దారేషు wives, అపత్యమ్ progeny, నోత్పాదయిష్యథ you will not produce.

అద్యప్రభృతి యుష్మాకమప్రజాస్సన్తు పత్నయ:৷৷1.36.22৷৷

ఏవముక్త్వాసురాన్ సర్వాన్ శశాప పృథివీమపి.


అద్యప్రభృతి from today onwards, యుష్మాకమ్ your, పత్నయ: wives, అప్రజా: childless, సన్తు may become, సర్వాన్ all, సురాన్ devatas, ఏవమ్ in this way, ఉత్త్వా having spoken, పృథివీమపి Earth also, శశాప cursed.

"From today onwards your wives will become childless" cursed Uma. The devatas
were cursed this Even the earth:
అవనే నైకరూపా త్వం బహుభార్యా భవిష్యసి৷৷1.36.23৷৷

న చ పుత్రకృతాం ప్రీతిం మత్క్రోధకలుషీకృతా .

ప్రాప్స్యసి త్వం సుదుర్మేధే మమ పుత్రమనిచ్ఛతీ৷৷1.36.24৷৷


అవనే O! Earth, త్వమ్ you, నైకరూపా do not assume one single form, బహుభార్యా as wife of many masters, భవిష్యసి you will become, సుదుర్మేధే O evil minded one, మమ for me, పుత్రమ్ son, అనిచ్ఛతీ is not to your liking, త్వమ్ you, మత్క్రోధకలుషీకృతా fouled as as result of my anger, పుత్రకృతామ్ on account of a son, ప్రీతిం చ pleasure also, న ప్రాప్స్యసి you will not obtain.

"O Earth! you will assume many forms and become wife of many masters. O evil-minded one, you did not want me to bear a son. Having been fouled as a result of my anger, you will not have the pleasure of having a son, cursed Uma.
తాన్ సర్వాన్ వ్రీడితాన్ దృష్ట్వా సురాన్సురపతిస్తదా.

గమనాయోపచక్రామ దిశం వరుణపాలితామ్৷৷1.36.25৷৷


సురపతి: Mahesvara, తదా then, వ్రీడితాన్ filled with humility, తాన్ సర్వాన్ all those, సురాన్ devatas, దృష్ట్వా having seen, వరుణపాలితామ్ presided over by Varuna (Western direction), దిశమ్ direction, గమనాయ to depart, ఉపచక్రామ commenced.

"The god of the gods (Mahesvara), seeing all the devatas humiliated began to depart in the westerly direction presided over by Varuna.
స గత్వా తప ఆతిష్ఠత్పార్శ్వే తస్యోత్తరే గిరౌ.

హిమవత్ప్రభవే శృఙ్గే సహ దేవ్యా మహేశ్వర:৷৷1.36.26৷৷


మహేశ్వర: Mahesvara, గిరౌ గత్వా having gone to the (himavat) mountain, తస్య (గిరేః) of that Himavat mountain's, ఉత్తరే in the northern, పార్శ్వే side, హిమవత్ప్రభవే born in the Himavat mountain, శృఙ్గే on a peak, దేవ్యా సహ along with goddess Uma, తప: yogic practices, అతిష్ఠత్ performed.

"Mahesvara along with goddess Uma, went north of the Himavat mountain and performed penance on a peak.
ఏష తే విస్తరో రామ శైలపుత్ర్యా నివేదిత:.

గఙ్గాయా: ప్రభవం చైవ శృణు మే సహలక్ష్మణ:৷৷1.36.27৷৷


రామ O! Rama, శైలపుత్ర్యా: relating to the daughter of Himavat mountain, Uma, ఏష: విస్తర: this extensive story, తే to you, (కథిత: has been narrated), గఙ్గాయా: చ relating to Ganga, ప్రభవమ్ her birth, నివేదిత: described, సహ లక్ష్మణ: together with Lakshmana, శ్రుణు listen.

"O Rama! this story of the daughter of the mountain has been narrated to you. Now listen with Lakshmana the tale of the birth of Ganga":
ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయ ఆదికావ్యే బాలకాణ్డే షట్త్రింశస్సర్గ:৷৷
Thus ends the thirtysixth sarga of Balakanda of the holy Ramayana the first epic composed by sage Valmiki.