[Dasaratha's kingdom and greatness of Ayodhya].
సర్వా పూర్వమియం యేషామాసీత్కృత్స్నా వసున్ధరా .
ప్రజాపతిముపాదాయ నృపాణాం జయశాలినామ్ ৷৷1.5.1৷৷
సర్వా పూర్వమియం యేషామాసీత్కృత్స్నా వసున్ధరా .
ప్రజాపతిముపాదాయ నృపాణాం జయశాలినామ్ ৷৷1.5.1৷৷
Sloka & Translation
సర్వాః all (bounded by all islands), కృత్స్నా entirely, ఇయం వసున్ధరా this earth, ప్రజాపతిమ్ ఉపాదాయ commencing from Prajapati (Manu) and his descendents, జయశాలినామ్ of victorious, యేషాం నృపాణామ్ relating to those kings, పూర్వమ్ in the olden periods, ఆసీత్ belonged.
Formerly, this entire earth belonged to those victorious kings starting from Prajapati (Manu).
యేషాం స సగరో నామ సాగరో యేన ఖానిత: .
షష్టి: పుత్రసహస్రాణి యం యాన్తం పర్యవారయన్ ৷৷1.5.2৷৷
షష్టి: పుత్రసహస్రాణి యం యాన్తం పర్యవారయన్ ৷৷1.5.2৷৷
యేన by whom, సాగర: ocean, ఖానిత: was made to be dug, యాన్తమ్ while he was marching (to the battle), యమ్ whom, షష్టి: పుత్రసహస్రాణి sixty thousand sons, పర్యవారయన్ surrounded by, స: that, సగరో నామ king named Sagara, యేషామ్ amongst those.
Among them a king named Sagara got the ocean dug and his sixty thousand sons surrounded him whenever he went (to battle).
ఇక్ష్వాకూణామిదం తేషాం రాజ్ఞాం వంశే మహాత్మనామ్ .
మహదుత్పన్నమాఖ్యానం రామాయణమితి శ్రుతమ్ ৷৷1.5.3৷৷
మహదుత్పన్నమాఖ్యానం రామాయణమితి శ్రుతమ్ ৷৷1.5.3৷৷
తేషామ్ their, మహాత్మనామ్ mighty monarchs, ఇక్ష్వాకూణామ్ of the Ikshvakus, రాజ్ఞామ్ of kings, వంశే in that race, రామాయణమితి known as 'Ramayanam', శ్రుతమ్ celebrated, మహత్ great, ఇదమ్ this, ఆఖ్యానమ్ epic, ఉత్పన్నమ్ arose.
It was from the family of mighty monarchs with Ikshvaku as its founder and the kings born in that race, the celebrated epic known as the 'Ramayanam' arose.
తదిదం వర్తయిష్యామి సర్వం నిఖిలమాదిత: .
ధర్మకామార్థసహితం శ్రోతవ్యమనసూయయా ৷৷1.5.4৷৷
ధర్మకామార్థసహితం శ్రోతవ్యమనసూయయా ৷৷1.5.4৷৷
తత్ thence, ఇదమ్ this (Ramayanam), సర్వమ్ completely, వర్తయిష్యామి I shall propagate in this world, నిఖిలమ్ the entire Ramayanam, ధర్మకామార్థసహితమ్ incorporating the merits of dharma, artha and kama, ఆదిత: from the beginning, అనసూయయా without prejudice, శ్రోతవ్యమ్ should be heard .
I shall propagate this Ramayanam, incorporating the merits of dharma, artha and kama, and complete in all respects. It deserves to be heard right from the start without prejudice.
కోసలో నామ ముదితస్స్ఫీతో జనపదో మహాన్ .
నివిష్టస్సరయూతీరే ప్రభూతధనధాన్యవాన్ ৷৷1.5.5৷৷
నివిష్టస్సరయూతీరే ప్రభూతధనధాన్యవాన్ ৷৷1.5.5৷৷
ప్రభూతధనధాన్యవాన్ abundant in foodgrains and wealth, ముదిత: rejoiced, స్ఫీత: prosperous, కోసలో నామ named Kosala, మహాన్ great, జనపద: country, సరయూతీరే on the banks of river Sarayu, నివిష్ట: was situated.
On the banks of river Sarayu, a great and prosperous country named Kosala, abundant in foodgrains and wealth and inhabited by contended people, was situated.
అయోధ్యా నామ నగరీ తత్రాసీల్లోకవిశ్రుతా .
మనునా మానవేన్ద్రేణ యా పురీ నిర్మితా స్వయమ్ ৷৷1.5.6৷৷
మనునా మానవేన్ద్రేణ యా పురీ నిర్మితా స్వయమ్ ৷৷1.5.6৷৷
తత్ర in that Kosala country, యా పురీ that city, మానవేన్ద్రేణ by lord of men, మనునా by Manu, స్వయమ్ personally, నిర్మితా built, అయోధ్యా నామ named Ayodhya, లోకవిశ్రుతా famous, నగరీ city, ఆసీత్ existed.
In the country called Kosala was the famous capital city of Ayodhya built by the lord of men, Manu .
ఆయతా దశ చ ద్వే చ యోజనాని మహాపురీ .
శ్రీమతీ త్రీణి విస్తీర్ణా సువిభక్తమహాపథా ৷৷1.5.7৷৷
శ్రీమతీ త్రీణి విస్తీర్ణా సువిభక్తమహాపథా ৷৷1.5.7৷৷
శ్రీమతీ beautiful and pleasing, సువిభక్తమహాపథా well-laid out thoroughfares, మహాపురీ that great city of Ayodhya, దశ చ ద్వే చ twelve, యోజనాని yojanas (forty-eight krosas or ninety-six miles), ఆయతా in length, త్రీణి three yojanas (twelve krosas or twenty four miles), విస్తీర్ణా in breadth.
With well-laid out thoroughfares, the beautiful and prosperous city of Ayodhya extended for twelve yojanas in length and three yojanas in breadth.
రాజమార్గేణ మహతా సువిభక్తేన శోభితా .
ముక్తపుష్పావకీర్ణేన జలసిక్తేన నిత్యశ: ৷৷1.5.8৷৷
ముక్తపుష్పావకీర్ణేన జలసిక్తేన నిత్యశ: ৷৷1.5.8৷৷
సువిభక్తేన with well-laid out, ముక్తపుష్పావకీర్ణేన strewn with fully blown blossoms, నిత్యశ: regularly, జలసిక్తేన sprinkled with water, మహతా by great, రాజమార్గేణ by principal highway, శోభితా looked splendid.
It looked splendid with its well-laid out and broad highway strewn with flowers and regularly sprinkled with water.
తాం తు రాజా దశరథో మహారాష్ట్రవివర్ధన: .
పురీమావాసయామాస దివం దేవపతిర్యథా ৷৷1.5.9৷৷
పురీమావాసయామాస దివం దేవపతిర్యథా ৷৷1.5.9৷৷
మహారాష్ట్రవివర్ధన: developing the prosperity of that great kingdom, రాజా దశరథ: king Dasaratha, దేవపతి: Indra, దివం యథా like heaven, తాం పురీమ్ that city, ఆవాసయామాస lived.
King Dasartha, augmenting the prosperity of the great kingdom, lived in the city of Ayodhya like Indra in heaven.
కవాటతోరణవతీం సువిభక్తాన్తరాపణామ్ .
సర్వయన్త్రాయుధవతీముపేతాం సర్వశిల్పిభి: ৷৷1.5.10৷৷
సర్వయన్త్రాయుధవతీముపేతాం సర్వశిల్పిభి: ৷৷1.5.10৷৷
కవాటతోరణవతీమ్ having arched outer gateways ornamented with panel doors, సువిభక్తాన్తరాపణామ్ numerous well-laid local markets, సర్వయన్త్రాయుధవతీమ్ having all kinds of instruments and weapons, సర్వశిల్పిభి: all kinds of artificers, ఉపేతామ్ possessed of.
The city where all kinds of artificers lived had arched outer gateways, well-arranged local markets and all kinds of instruments and weapons.
సూతమాగధసమ్బాధాం శ్రీమతీమతులప్రభామ్ .
ఉచ్చాట్టాలధ్వజవతీం శతఘ్నీశతసఙ్కులామ్ ৷৷1.5.11৷৷
ఉచ్చాట్టాలధ్వజవతీం శతఘ్నీశతసఙ్కులామ్ ৷৷1.5.11৷৷
సూతమాగధసమ్బాధామ్ abounded in euologists and genealogists praising the kings, శ్రీమతీమ్ prosperous, అతులప్రభామ్ having matchless splendour, ఉచ్చాట్టాలధ్వజవతీమ్ with stately edifices decorated with flags, శతఘ్నీశతసఙ్కులామ్ possessed of hundreds of sataghnis (missiles).
With matchless splendour, it abounded in eulogists and genealogists. It contained stately edifices decorated with flags and hundreds of sataghnis (missiles).
వధూనాటకసఙ్ఘైశ్చ సంయుక్తాం సర్వత: పురీమ్ .
ఉద్యానామ్రవణోపేతాం మహతీం సాలమేఖలామ్ ৷৷1.5.12৷৷
ఉద్యానామ్రవణోపేతాం మహతీం సాలమేఖలామ్ ৷৷1.5.12৷৷
వధూనాటకసఙ్ఘైశ్చ by hosts of female dancers and actors, సంయుక్తామ్ furnished with, సర్వత: పురీమ్ on all sides of the city (surrounded by suburban towns), ఉద్యానామ్రవణోపేతామ్ filled with gardens and mango-groves, మహతీమ్ extensive, సాలమేఖలామ్ rampart of sal trees as a girdle.
The city with suburban towns on all sides had several female dancers and actors.It was filled with gardens and mango-groves. And girdled by sal trees.
దుర్గగమ్భీరపరిఘాం దుర్గామన్యైర్దురాసదామ్ .
వాజివారణసమ్పూర్ణాం గోభిరుష్ట్రై: ఖరైస్తథా ৷৷1.5.13৷৷
వాజివారణసమ్పూర్ణాం గోభిరుష్ట్రై: ఖరైస్తథా ৷৷1.5.13৷৷
దుర్గగమ్భీరపరిఘామ్ having strong fortifications and deep moat, దుర్గామ్ difficult to access, అన్యై: by others, దురాసదామ్ incapable of being approached, వాజివారణసమ్పూర్ణాం abounded with horses and elephants, తథా and, గోభి: by cattle, ఉష్ట్రై: by camels, ఖరై: by mules.
It was enclosed by strong fortifications and a deep moat. No enemy can ever enter and occupy that city. It abounded with several elephants and horses, cattle, camels and mules.
సామన్తరాజసఙ్ఘైశ్చ బలికర్మభిరావృతామ్ .
నానాదేశనివాసైశ్చ వణిగ్భిరుపశోభితామ్ ৷৷1.5.14৷৷
నానాదేశనివాసైశ్చ వణిగ్భిరుపశోభితామ్ ৷৷1.5.14৷৷
బలికర్మభి: by kings who make payment of tribute, సామన్తరాజసఙ్ఘైశ్చ by a host of tributary kings from neighbouring kingdoms, ఆవృతామ్ thronged, నానాదేశనివాసై: by people from different countries, వణిగ్భి: చ with merchants also, ఉపశోభితామ్ embellished.
It was embellished with a host of tributary kings who used to pay tributes and with merchants from different countries.
ప్రాసాదై రత్నవికృతై: పర్వతైరుపశోభితామ్ .
కూటాగారైశ్చ సమ్పూర్ణామిన్ద్రస్యేవామరావతీమ్ ৷৷1.5.15৷৷
కూటాగారైశ్చ సమ్పూర్ణామిన్ద్రస్యేవామరావతీమ్ ৷৷1.5.15৷৷
రత్నవికృతై: modified with precious gems(and decorated), ప్రాసాదై: by palaces, పర్వతై: by mountains, ఉపశోభితామ్ resplendent, కూటాగారై: చ by mansions, సమ్పూర్ణామ్ complete, ఇన్ద్రస్య అమరావతీమివ like Indra's Amaravati.
Like Indra's Amaravati, it was adorned by mountains and mansions with precious stones.
చిత్రామష్టాపదాకారాం నరనారీగణైర్యుతామ్ .
సర్వరత్నసమాకీర్ణాం విమానగృహశోభితామ్ ৷৷1.5.16৷৷
సర్వరత్నసమాకీర్ణాం విమానగృహశోభితామ్ ৷৷1.5.16৷৷
చిత్రామ్ wonderful to behold, అష్టాపదాకారామ్ like the shape of a board used to play the game of Ashtapada, the game of chance, నరనారీగణై: by groups of men and women, యుతామ్ endowed with, సర్వరత్నసమాకీర్ణామ్ rich in all kinds of gems, విమానగృహశోభితామ్ adorned with seven-storied palaces.
With groups of men and women and adorned with seven-storied palaces, it looked wonderful like a board where the game of ashtapada, is played. It was rich in all kinds of gems.
గృహగాఢామవిచ్ఛిద్రాం సమభూమౌ నివేశితామ్ .
శాలితణ్డులసమ్పూర్ణామిక్షుకాణ్డరసోదకామ్ ৷৷1.5.17৷৷
శాలితణ్డులసమ్పూర్ణామిక్షుకాణ్డరసోదకామ్ ৷৷1.5.17৷৷
గృహగాఢామ్ dense with dwellings, అవిచ్ఛిద్రామ్ no place left without being utilised, సమభూమౌ on a levelled land, నివేశితామ్ constructed, శాలితణ్డులసమ్పూర్ణామ్ stocked fully with paddy and rice, ఇక్షుకాణ్డరసోదకామ్ water tasting like sugarcane juice.
Its dwellings were constructed on levelled ground with no space left unutilised it was abundant stocked with fial-grained rice and water which fasted sweet like sugarcane juice.
దున్దుభీభిర్మృదఙ్గైశ్చ వీణాభి: పణవైస్తథా .
నాదితాం భృశమత్యర్థం పృథివ్యాం తామనుత్తమామ్ ৷৷1.5.18৷৷
నాదితాం భృశమత్యర్థం పృథివ్యాం తామనుత్తమామ్ ৷৷1.5.18৷৷
దున్దుభీభి: by trumpets, మృదఙ్గైశ్చ by mrudangas, వీణాభి: by vinas, తథా and, పణవై: by panavas, భృశమ్ excessively, నాదితాం resounded, పృథివ్యామ్ on earth, అత్యర్థమ్ exceedingly, అనుత్తమామ్ unsurpassed, తామ్ that city.
The city echoed with the sounds of trumpets, mrudangas, vinas and panavas. There was no city on earth superior to Ayodhya.
విమానమివ సిద్ధానాం తపసాధిగతం దివి .
సునివేశితవేశ్మాన్తాం నరోత్తమసమావృతామ్ ৷৷1.5.19৷৷
సునివేశితవేశ్మాన్తాం నరోత్తమసమావృతామ్ ৷৷1.5.19৷৷
దివి in heaven, తపసా through austerities, అధిగతమ్ acquired, సిద్ధానామ్ by siddhas, విమానమివ like an aerial-car, సునివేశితవేశ్మాన్తామ్ of perfectly constructed palaces, నరోత్తమసమావృతామ్ inhabited by noblest of men.
Like an aerial car acquired by the siddhas in heaven through their austerities, the palaces were perfectly constructed in rows and inhabited by the noblest of men.
యే చ బాణైర్న విధ్యన్తి వివిక్తమపరాపరమ్ .
శబ్దవేధ్యం చ వితతం లఘుహస్తా విశారదా: ৷৷1.5.20৷৷
సింహవ్యాఘ్రవరాహాణాం మత్తానాం నర్దతాం వనే .
హన్తారో నిశితైశ్శస్త్రైర్బలాద్బాహుబలైరపి ৷৷1.5.21৷৷
తాదృశానాం సహస్రైస్తామభిపూర్ణాం మహారథై: .
పురీమావాసయామాస రాజా దశరథస్తదా ৷৷1.5.22৷৷
శబ్దవేధ్యం చ వితతం లఘుహస్తా విశారదా: ৷৷1.5.20৷৷
సింహవ్యాఘ్రవరాహాణాం మత్తానాం నర్దతాం వనే .
హన్తారో నిశితైశ్శస్త్రైర్బలాద్బాహుబలైరపి ৷৷1.5.21৷৷
తాదృశానాం సహస్రైస్తామభిపూర్ణాం మహారథై: .
పురీమావాసయామాస రాజా దశరథస్తదా ৷৷1.5.22৷৷
లఘుహస్తా: sharp-handed, విశారదా: skilled(in fight), యే who, వివిక్తమ్ solitary person, అపరాపరమ్ one who has no father or son, శబ్దవేధ్యమ్ *following the sound, వితతం చ spreading over (the fleeing foe), బాణై: with arrows, న విధ్యన్తి would not pierce, వనే in the forest, నర్దతామ్ roaring, మత్తానామ్ inebriated, సింహవ్యాఘ్రవరాహాణామ్ lions, tigers and boars, నిశితై: with sharp, శస్త్రై: weapons, బలాత్ with the strength (of instruments), బాహుబలైరపి with the strength of arms as well, హన్తార: slayers, తాదృశానామ్ relating to those, మహారథై: by maharathas, సహస్రై: in thousands, అభిపూర్ణాం filled, తామ్ that, పురీమ్ city of Ayodhya, తదా then, రాజా దశరథ: king Dasaratha, ఆవాసయామాస inhabited.
The city was inhabited by thousands of warriors known as maharathas. They were skilled archers and sharp-handed. They would not pierce with arrows, solitary persons, persons without defence, fleeing foes who could be tracked down through hints from sound. With sharp arrows or with the strength of their arms, they would kill
roaring and inebriated lions, tigers, boars etc. in the forest. It was in that city (of Ayodhya) that king Dasaratha lived.
తామగ్నిమద్భిర్గుణవద్భిరావృతాం
ద్విజోత్తమైర్వేదషడఙ్గపారగై: .
సహస్రదైస్సత్యరతైర్మహాత్మభి -
ర్మహర్షికల్పై ఋషిభిశ్చ కేవలై: ৷৷1.5.23৷৷
ద్విజోత్తమైర్వేదషడఙ్గపారగై: .
సహస్రదైస్సత్యరతైర్మహాత్మభి -
ర్మహర్షికల్పై ఋషిభిశ్చ కేవలై: ৷৷1.5.23৷৷
అగ్నిమద్భి: by brahmins worshipping the sacrificial fire, గుణవద్భి: endowed with virtues, వేదషడఙ్గపారగై: versed in four vedas and six vedangas (branches of learning at the end of vedas), సహస్రదై: offering charity in thousands, సత్యరతై: devoted to truth, మహాత్మభి: by exceedingly wise, మహర్షికల్పై: resembling divine sages, కేవలై: ఋషిభి: చ by unique sages, ద్విజోత్తమై: by excellent dwijas (brahmana, kshatriya and vaisyas), ఆవృతామ్ filled with, తామ్ that Ayodhya.
That city (of Ayodhya) was filled with excellent dwijas (brahmana, kshatriya and vaisyas) performing rituals of sacrificial fire, virtuous and well-versed in the Vedas and Vedangas. They were generous, truthful and dignified. They were almost equal to rishis and maharshis.
ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయ ఆదికావ్యే బాలకాణ్డే పఞ్చమస్సర్గ:৷৷
Thus ends the fifth sarga of Balakanda of the holy Ramayana the first epic composed by sage Valmiki.