Sloka & Translation

[Vibheeshana consecrated as king of Lanka. Sri Rama sends a message to Sita through Hanuman.]

तेरावणवधंदृष्टवादेवगन्धर्वदानवाः ।

जग्मुस्स्वैस्वैर्विमानैस्तेकथयन्तश्शुभाःकथाः ।।6.115.1।।


ते in the meantime, देवगन्धर्वदानवाः Devas, Gandharvas, Danavasरावणवधम् Ravana's destruction, दृष्टवा seeing, ते they, शुभाःauspicious, कथाः story, कथयन्तः speaking to each other, स्वैःस्वैः their, विमानैः aerial cars, जग्मुः went

In the meantime, Devas, Gandharvas, Danavas speaking to each other an auspicious story of Ravana's destruction went in their respective aerial cars.
रावणस्यवधंघोरंराघवस्यपराक्रमम् ।

सुयुद्धंवानराणां च सुग्रीवस्य च मन्त्रितम् ।।6.115.2।।

अनुरागं च वीर्यं च सौमित्रेर्लक्ष्मणस्य च ।

पतिव्रतात्वंसीतायाहनूमतिपराक्रमम् ।।6.115.3।।

कथयन्तोमहाभागाजग्मुर्हष्टायथागतम् ।


महाभागाः highly respected, रावणस्य Ravana's, घोरम् dreadful, वधम् end, राघवस्य Raghava's, पराक्रमम् prowess, वानराणाम् Vanaras, सुयुद्धम् good fight, सुग्रीवस्य Sugriva's, मन्त्रितम् counsel, सौमित्रेः Saumithri, लक्ष्मणस्य Lakshmana's, अनुरागं च love, वीर्यं च valour, सीतायाःSita's, पतिव्रतात्वम् fidelity of Sita, हनूमतिHanuman's, पराक्रमम् valiance, कथयन्तः speaking, हृष्टाःrejoiced, यथागतम् as they had come from, जग्मुः returned

Speaking about the highly respected Raghava's prowess, the end of dreadful Ravana, the good fighting of Vanaras, counsel of Sugriva, valour of Hanuman, love of Lakshmana, fidelity of Sita, all rejoiced and returned as they had come.
राघवस्तुरथंदिव्यमिन्द्रदत्तंशिखिप्रभम् ।।6.115.4।।

अनुज्ञायमहाभागोर्मातलिंप्रत्यपूजयत् ।


महाभागो honourable, राघवस्तु Raghava too, इन्द्रदत्तम् bestowed by Indra, शिखिप्रभम् aerial chariot, दिव्यम् wonderful, रथम् chariot, अनुज्ञाय bidding farewell, मातलिम् Matali, प्रत्यपूजयत् joyously returned

Bidding farewell to Matali joyously, honourable Raghava returned the aerial chariot bestowed to him by Indra.
राघवेणाभ्यनुज्ञातोमातलिश्शक्रसारथिः ।।6.115.5।।

दिव्यंतंरथमास्थायदिवमेवारूरोहसह ।


रा: he, राघवेण by Raghava, अभ्यनुज्ञातः with permission, शक्रसारथिः Indra's charioteer, मातलिःMatali, दिव्यम् wonderful, तंरथम् that chariot, आस्थाय taking, दिवमेव heaven, आरुरोह went

Matali, charioteer of Indra too taking Raghava's permission went to heaven in that wonderful chariot.
तस्मिंस्तुदिवमारूढेसुसारथिसन्तमे ।।6.115.6।।

राघवःपरमप्रीतस्सुग्रीवंपरिषस्वजे ।


तस्मिन् on his, दिवम् heaven, आरूढे ascended, सुसारथि that charioteer, सन्तमे rejoiced, राघवःRaghava, परमप्रीतः very dearly, सुग्रीवम् Sugriva, परिषस्वजे embraced

"On Matali ascending to heaven, Raghava very dearly embraced Sugriva for his help in his victory."
परिष्वज्य च सुग्रीवंलक्ष्मणेनाभिवादितः ।।6.115.7।।

पूज्यमानोहरिगणैराजगामबलालयम् ।


सुग्रीवम् Sugriva, परिष्वज्य च embracing, लक्ष्मणेन Lakshmana, अभिवादितः initiated by, हरिगणैः Vanara troops, पूज्यमानः worshipped, बलालयम् by the army, आजगाम went

On embracing Sugriva, greeted by Lakshmana, and worshipped by the army of Vanaras, Rama returned to the camp.
अथोवाच स काकुत्स्थस्समीपपरिवर्तिनम् ।।6.115.8।।

सौमित्रिंसत्त्वसम्पन्नंलक्ष्मणंशुभलक्षणम् ।


अथ and then, सःकाकुत्स्थ: Kakuthsa, समीपपरिवर्तिनम् nearby surrounded, सौमित्रिम् Saumithri, सत्त्वसम्पन्नम् rich in prowess, शुभलक्षणम् of auspicious nature, लक्ष्मणम् Lakshmana, उवाच spoke

And then, Kakuthsa spoke to Saumithri, of auspicious nature and endowed richly with prowess, who stood close by.
भीषणमिमंसौम्य लङ्कायामभिषेचय ।।6.115.9।।

अनुरक्तं च भक्तं च तथापूर्वोपकारिणम् ।


सौम्य gentle, अनुरक्तम् very friendly, भक्तं च devotion, तथा so also, पूर्वोपकारिणम् done good work in the past, इमम् him, विभीषणम् Vibheeshana, लङ्कायाम् in Lanka, अभिषेचय consecrate

"Gentle Lakshmana! Vibheeshana is friendly to me and devoted. He has done me good work in the past. Consecrate him in Lanka."
एषमेपरमःकामोयदिमंरावणानुजम् ।।6.115.10।।

लङ्कायांसौम्य पश्येमभिषिक्तंविभीषणम् ।


सौम्य gentle, एषः being so, मे to me, परमः very, कामः desire, यत् that, रावणानुजम् Ravana's brother, इमंविभीषणम् this Vibheeshana, लङ्कायाम् at Lanka, अभिषिक्तम् consecrate, पश्येयम् wish to see

"O gentle Lakshmana! I desire to see this Vibheeshana, Ravana's brother, consecrated at Lanka"
एवमुक्तस्तुसौमित्रीराघवेणमहात्मना ।।6.115.11।।

तथेत्युक्त्वासुसम्हृष्टःसौवर्णंघटमाददे ।


महात्मना great self, राघवेण by Raghava, एवम् in that manner, उक्तः spoken, सौमित्रि Saumithri, तथेति same way, सुसम्हृष्टः very happy, सौवर्णम् golden, घटम् vessel, आददे arranged to get

Great selfRaghava having spoken like that, Saumithri, very happily arranged to get a golden vessel.
तम्घटंवानरेन्द्राणांहस्तेदत्त्वामनोजवान् ।।6.115.12।।

व्यादिदेशमहासत्त्व: समुद्रसलिलंतदा ।


महासत्त्व: endowed with mighty prowess, तदा then, तम् that, घटम् vessel, वानरेन्द्राणाम् chief of Vanaras, हस्ते hand, दत्त्वा given, मनोजवान् endowed with speed of mind, समुद्रसलिलम् water from the ocean, व्यादिदेश to get

Commanded like that, Lakshmana, endowed with mighty prowess placed that vessel in the hands of Vanara chief, who was endowed with the speed of the mind, to get water from the ocean.
अतिशीघ्रंततोगत्वावानरास्तेमनोजवाः ।।6.115.13।।

आगतास्तुजलंगृह्यसमुद्राद्वानरोत्तमाः ।


ततः then, मनोजवाः who has the speed of mind, वानरोत्तमाः foremost of Vanaras, अतिशीघ्रम् all speed, गत्त्वा going, समुद्रात् ocean's, जलम् water, गृह्य taking, आगताः came

Then the foremost of the Vanaras, endowed with the speed of mind, with all speed went and got water from the ocean.
ततःस्त्वेकंघटंगृह्यसम्स्थाप्यपरमासने ।।6.115.14।।

घटेनतेनसौमित्रिरभ्यषिञ्चद्विभीषणम् ।

लङ्कायांरक्षसांमध्येराजानंरामशासनात् ।।6.115.15।।

विधिनामन्त्रदृष्टेनसुहृद्गणसमावृतः ।


सौमित्रिः Saumithri, सुहृद्गणसमावृतः surrounded by hosts of friends and dear, ततः then, एकम् one, घटम् vessel, गृह्य taking, विभीषणम् Vibheeshana, परमासने excellent seat, संस्थाप्य making to sit, तेन thereafter, घटेन with the vessel, रक्षसाम् Rakshasa, मध्ये midst, मन्त्रदृष्टेन chanting sacred verses, विधिना in accordance with scriptures, रामशासनात् by Rama's command, लङ्कायाम् in Lanka, राजानम् kingdom, अभ्यषिञ्चत् consecrated

Vibheeshana was made to sit on an excellent seat, surrounded by hosts of friends and dear ones. Thereafter, in the midst of Rakshasas chanting sacred verses in accordance with scriptures, Saumithri took a vessel of water and duly consecrated Vibhishana with the water in the vessel as commanded by Rama, in Lanka.
अभ्यषिञ्चंस्तदासर्वेराक्षसावानरास्तथा ।।6.115.16।।

प्रहर्षमतुलंगत्वातुष्टुवूराममवे ह ।


तदा then, सर्वे all, राक्षसाः Rakshasas, स्तथा like that, वानराः Vanaras, अभ्यषिञ्चन् consecrated, अतुलम् extreme, प्रहर्षम् joy, गत्वा went, राममेवहि Rama alone, तुष्टुवुः paid tribute

Thereafter all the Rakshasas and Vanaras also consecrated with extreme joy and paid tribute to Rama alone.
तस्यामात्याजहृषिरेभक्तायेचास्यराक्षसाः ।।6.115.17।।

दृष्टवाभिषिक्तंलङ्कायांराक्षसेन्द्रंविभीषणम् ।


लङ्कायाम् in Lanka, अभिषिक्तम् consecrated, राक्षसेन्द्रम् Rakshasa king, विभीषणम् Vibheeshana, दृष्टवा seeing, तस्य his, अमात्याः ministers, अस्य his, भक्ताः devotees, येराक्षसाः this Rakshasa, जहृषिरे felt rejoiced

Seeing Vibheeshana consecrated and becoming a king of Lanka, all his ministers and devotees felt rejoiced.
राघवःपरमांप्रीतिंजगामसहलक्ष्मणः ।।6.115.18।।

स तद्राज्यंमहत्प्राप्यरामदत्तंविभीषणः ।


सहलक्ष्मणः with Lakshmana, राघवः Raghava, परमाम् extreme, प्रीतिम् felicity, जगाम felt, सः he, विभीषणः Vibheeshana, रामदत्तम् given by Rama, महत् great, तत् that राज्यम् kingdom, प्राप्य attained

Vibheeshana felt extreme felicity for attaining the kingdom given by great Rama with Lakshmana.
प्रकृतयस्सान्त्वयित्वा च ततोराममुपागमत् ।।6.115.19।।

दध्यक्षतान्मोदकांश्चलाजास्सुमनसस्तथा ।

आजह्रुरथसन्तुष्टाःपौरास्तस्मैनिशाचराः ।।6.115.20।।


प्रकृतीः subjects, सान्त्वयित्वा consoling with good words, ततः that, रामम् Rama, उपागमत् came, अथ and then, पौराः people, निशाचराः night ranger, सन्तुष्टाः very happy, दधि curds, अक्षतान् rice mixed with turmeric, मोदकांश्च sweets, लाजाः parched grain, तथा that way, सुमनसः flowers, तस्मै on him, आजह्रुः offered

Consoling the subjects of the kingdom with good words, Vibheeshana sought Rama's presence. The people were very happy and brought curds, yellow rice grains (rice mixed with turmeric), flowers and sweets and parched grain and offered.
सःतान् गृहीत्वादुर्धर्षोराघवायन्यवेदयत् ।।6.115.21।।

माङ्गल्यंमङ्गलंसर्वंलक्ष्मणाय च वीर्यवान् ।


दुर्धर्षः difficult to encounter, वीर्यवान् valiant, सःhe, तान् him, गृहीत्वा received, सर्वम् all, माङ्गल्यम् benign offerings, मङ्गलम् auspicious, राघवाय to Raghava, लक्ष्मणाय and Lakshmana, न्यवेदयत् presented

Valiant Vibheeshana, who is difficult to encounter, presented the benign offerings and auspicious ones received by him to Rama and Lakshmana.
कृतकार्यंसमृद्धार्थंदृष्टवारामोविभीषणम् ।।6.115.22।।

प्रतिजग्राहतत्सर्वंतस्यैवप्रियकाम्यया ।


रामः Rama, कृतकार्यम् accomplished, समृद्धार्थम् richly endowed, विभीषणम् Vibheeshana, दृष्टवा seeing, तस्य his, प्रियकाम्ययाएव to please, तत् those, सर्वम् all, प्रतिजग्राह received in return

Rama having accomplished the task, thoughtfully pleased did not desire for the offerings, accepted them to please Vibheeshana.
ततःशैलोपमंवीरंप्राञ्जलिंप्रणतंस्थितम् ।।6.115.23।।

उवाचेदंवचोरामोहनूमन्तंप्लवङ्गमम् ।


ततः then, रामःRama, शैलोपमम् like mountain, वीरम् hero, प्राञ्जलिम् greeting with joined palms, प्रणतम् supplicant mood, स्थितम् stood, प्लवङ्गमम् Vanara, हनूमन्तम् Hanuman, इदंवचः these words, उवाच spoke

Then Rama, seeing a heroic mountain like Hanuman, who stood there in supplicant mood greeting him with joined palms, spoke these words.
अनुज्ञाप्यमहाराजमिमंसौम्य विभीषणम् ।।6.115.24।।

प्रविश्यनगरींलङ्कांकौशलंब्रूहिमैथिलीम् ।


सौम्य gentle, महाराजम् great king, इमम् this, विभीषणम् Vibheeshana, अनुज्ञाप्य with permission, लङ्कांनगरीम् Lanka city, प्रविश्य entering, मैथिलीम् Mythili, कौशलम् wellbeing, ब्रूहि enquire

"O Gentle Hanuman! Taking the permission of the great king Vibheeshana, entering the city of Lanka, enquire the wellbeing of Mythili."
वैदेह्यैमांकुशलिनंसुग्रीवं च सलक्ष्मणम् ।।6.115.25।।

आचक्ष्ववदतांश्रेष्ठरावणं च हतंरणे ।


वदताम् eloquent, श्रेष्ठ best, माम् me, सलक्ष्मणम् and Lakshmana, सुग्रीवं च and Sugriva, कुशलिनम् are doing well, रावणम् Ravana, रणे in combat, हतम् killed, वैदेह्यै Vaidehi, आचक्ष्व tell her

"Convey to Vaidehi that me and Lakshman and also Sugriva are doing well, and that Ravana has been killed, O Best among the eloquent."
प्रियमेतदुदाहृत्यवैदेह्यास्त्वंहरीश्वर ।।6.115.26।।

प्रतिगृह्य च सन्देशमुपावर्तितुमर्हसि ।


हरीश्वर chief of Vanaras, त्वम् you, वैदेह्याः to Vaidehi, एतत् all this, प्रियम् agreeable, उदाहृत्य conveying, सन्देशम् message, प्रतिगृह्य taking, उपावर्तितुम् return, अर्हसि ought to

"O chief of Vanaras! You convey this agreeable message to Vaidehi and ought to return after receiving her message."
।। इत्यार्षेवाल्मीकीयेश्रीमद्रामायणेआदिकाव्येयुद्धकाण्डेपञ्चदशोत्तरशततमस्सर्गः ।।
This is the end of one hundred and fifteenth sarga of Yuddha Kanda of the first epic the holy Ramayana composed by sage Valmiki.