[ At the command of Sri Rama, Vibheeshana escorts Sita to Rama's presence.]
स उवाचमहाप्रामस्सोऽभिवाद्यप्लवङ्गमः ।
रामंवचनमर्थज्ञोवरंसर्वधनुष्मताम् ।।6.117.1।।
स उवाचमहाप्रामस्सोऽभिवाद्यप्लवङ्गमः ।
रामंवचनमर्थज्ञोवरंसर्वधनुष्मताम् ।।6.117.1।।
Sloka & Translation
महाप्राज्ञः highly learned, सःप्लवङ्गमः that monkey, वचनमर्थज्ञो meaningful, सर्वधनुष्मताम् foremost among the wielders of bow, वरम् choicest, तंरामम् Rama, अभिवाद्य greeted, उवाच spoke
Highly learned Hanuman greeted and spoke meaningfully to Rama, the foremost among the wielders of bow.
यन्निमित्तोऽयमारम्बःकर्मणांयःफलोदयः ।
तांदेवींशोकसन्तप्तांद्रष्टुमर्हसिमैथिलीम् ।।6.117.2।।
तांदेवींशोकसन्तप्तांद्रष्टुमर्हसिमैथिलीम् ।।6.117.2।।
कर्मणाम् these actions, अयम् this, आरम्बः started, यन्निमित्तः for whose sake, यः he who, फलोदयः has borne fruit, ताम् her, शोकसन्तप्ताम् immersed in grief, देवीम् noble lady, मैथिलीम् Mythili, द्रष्टुम् to see, अर्हसि ought to
"You ought to see that noble lady Mythili, who was immersed in grief, for whose sake these actions were started and has borne fruit."
साहिशोकसमाविष्टाबाष्पपर्याकुलेक्षणा ।
मैथिलीविजयंश्रुत्वाद्रष्टुंत्वामभिकाङ्क्षति ।।6.117.3।।
मैथिलीविजयंश्रुत्वाद्रष्टुंत्वामभिकाङ्क्षति ।।6.117.3।।
शोकसमाविष्टाः who is overcome with grief, सामैथिली she, Mythili, विजयम् victory, श्रुत्वा hearing, बाष्पपर्याकुलेक्षणा eyes filled with tears, त्वाम् you, द्रष्टुम् to see, अभिकाङ्क्षति desired
"Mythili who is overcome with grief on hearing your victory, was filled with tears in her eyes and desired to see you."
पूर्वकात्प्रत्ययाच्चाहमुक्तोविश्वस्तयातया ।
भर्तारंद्रष्टुमिच्छामिकृतार्थंसहलक्ष्मणम् ।।6.117.4।।
भर्तारंद्रष्टुमिच्छामिकृतार्थंसहलक्ष्मणम् ।।6.117.4।।
पूर्वकात् earlier occasion, प्रत्ययात् expressed, विश्वस्तया trust, तया so also, अहम् I, उक्तः said, कृतार्थम् gratitude, सहलक्ष्मणम् with Lakshmana, भर्तारम् husband, द्रष्टुम् to see, इच्छामि desire
"In an earlier occasion having known me and trusting me expressed that she desires to see Rama with Lakshmana after victory and with gratitude."
एवमुक्तोहनुमतारामोधर्मभृतांवरः ।
आगच्छत्सहसाध्यानमीषद्भाष्पपरिप्लुतः ।।6.117.5।।
आगच्छत्सहसाध्यानमीषद्भाष्पपरिप्लुतः ।।6.117.5।।
हनुमता Hanuman, एवम् in that way, उक्तः having spoken, धर्मभृताम् upholder of righteousness, वरः best, रामः Rama, ईषत् slightly, बाष्पपरिप्लुतः shed tears from eyes, सहसा suddenly, ध्यानम् thoughtful, आगच्छत् became
When Hanuman had spoken like that, Rama, the upholder of righteousness, shed tears slightly and suddenly became thoughtful.
दीर्घमुष्णंविनिःश्वस्यजगतीमवलोकयन् ।
उवाचमेघसङ्काशंविभीषणमुपस्थितम् ।।6.117.6।।
उवाचमेघसङ्काशंविभीषणमुपस्थितम् ।।6.117.6।।
दीर्घम् long, उष्णम् hot, विनिःश्वस्य drawing breath, जगतीम् on the world, अवलोकयन् looking at, उपस्थितम् standing, मेघसङ्काशम् resembling a cloud in colour, विभीषणम् Vibheeshana, उवाच spoke
Drawing a long hot breath, looking at the ground, he spoke to Vibheeshana, who was like a cloud standing there.
दिव्याङ्गरागांवैदेहींदिव्याभरणभूषिताम् ।
इहसीतांशिरःस्नातामुपस्थापयमाचिरम् ।।6.117.7।।
इहसीतांशिरःस्नातामुपस्थापयमाचिरम् ।।6.117.7।।
शिरःस्नाताम् after head bath, दिव्याङ्गरागाम् anointed with fragrance, दिव्यायभरणभूषिताम् decorated with wonderful ornaments, सीताम् Sita, इह here, उपस्थापय bring, चिरम् quickly, मा bring
एवमुक्तस्तुरामेणत्वरमाणोविभीषणः ।
प्रविश्यान्तःपुरंसीतांस्त्रीभिस्स्वाभिरोचदयत् ।।6.117.8।।
प्रविश्यान्तःपुरंसीतांस्त्रीभिस्स्वाभिरोचदयत् ।।6.117.8।।
एवम् in that manner, रामेण by Rama, उक्तः spoken, विभीषणः Vibheeshana, त्वरमाणः hastened, अन्तःपुरम् to the gynaeceum, प्रविश्य entered, स्वाभिः for his part, स्त्रीभिः women, सीताम् to Sita, अचोदयात् conveyed
When Rama had spoken in that manner, Vibheeeshana for his part hastened to the Gynaeceum and assigned through the women to convey to Sita.
ततस्सीतांमहाभागांदृष्टवोवाचविभीषणः ।
मूर्ध्निबद्धाञ्जलिश्रीमान्विनीतोराक्षसेश्वरः ।।6.117.9।।
मूर्ध्निबद्धाञ्जलिश्रीमान्विनीतोराक्षसेश्वरः ।।6.117.9।।
ततः then, श्रीमान् prosperous, राक्षसेश्वरःLord of Rakshasas, विभीषणः Vibheeshana, महाभागाम् the noble, सीताम् to Sita, दृष्टवा seeing, विनीतः his head, मूर्ध्निः head, बद्धाञ्जलिः with palms joined, उवाच spoke
Then Vibheeshana, the prosperous Lord of the Rakshasas seeing Sita greeted her with palms joined together lifted it over his head (as a sign of respect).
दिव्याङ्गरागावैदेहीदिव्याभरणभूषिता ।
यानमारोहभद्रंतेभर्तात्वांद्रष्टुमिच्छति ।।6.117.10।।
यानमारोहभद्रंतेभर्तात्वांद्रष्टुमिच्छति ।।6.117.10।।
वैदेही Vaidehi, दिव्याङ्गरागा anointed with wonderful fragrance, दिव्याभरणभूषिता decked with beautiful ornaments, यानम् palanquin, आरोह ascending, ते you, भद्रम् auspicious, भर्ता husband, त्वाम् you, द्रष्टुम् to see, इच्छति desires
"Vaidehi! Anointed with a wonderful fragrance, decked with beautiful ornaments, auspicious and ascending the palanquin, your husband desires to see you."
एवमुक्तातुवैदेहीप्रत्युवाचविभीषणम् ।
अस्नात्वाद्रष्टुमिच्छामिभर्तारंराक्षसेश्वर ।।6.117.11।।
अस्नात्वाद्रष्टुमिच्छामिभर्तारंराक्षसेश्वर ।।6.117.11।।
एवम् in that way, उक्ता spoken, वैदेही Vaidehi, विभीषणम् to Vibheeshana, प्रत्युवाच replied, राक्षसेश्वर Lord of Rakshasas, अस्नात्वा without bath, भर्तारम् husband, द्रष्टुम् see, इच्छामि I desire
Vibheeshana, having spoken that way, Vaidehi said to the Lord of Rakshasas that she would like to see him without having a bath.
तस्यास्तद्वचनंश्रुत्वाप्रत्युवाचविभीषणः ।
यथाहरामोभहर्तातेतत्तथाकर्तुमार्हसिमार्हसि ।।6.117.12।।
यथाहरामोभहर्तातेतत्तथाकर्तुमार्हसिमार्हसि ।।6.117.12।।
तस्याः her, तत् that, वचनम् words, श्रुत्वा hearing, विभीषणःVibheeshana, प्रत्युवाच replied in turn, ते you, भर्ता husband, रामःRam, यथा so, आह I, तत् that, तथआ that only, कर्तुम् will do, अर्हसि ought to
Hearing Sita's words Vibheeshana replied saying," You will and ought to do what your husband Rama has said."
तस्यतद्वचनंश्रुत्वामैथिलीपतिदेवता ।
भर्तृभक्त्यावृतासाध्वीतथेतिप्रत्यभाषत ।।6.117.13।।
भर्तृभक्त्यावृतासाध्वीतथेतिप्रत्यभाषत ।।6.117.13।।
पतिदेवता husband as god, साध्वी noble, मैथिली Mythili, तस्य her, तत् that, वचनम् words, श्रुत्वा hearing, भर्तृभक्त्या in devotion, वृता adorned, तथेति alright, प्रत्यभाषत replied in turn
Noble Mythili (on hearing Vibheeshana), who looked upon her husband as God, said in reply, 'Alright'.
ततस्सीतांशिरःस्नातांसंयुक्तांप्रतिकर्मणा ।
महार्हाभरणोपेतांमहार्हाम्बरधारिणीम् ।।6.117.14।।
आरोप्यशिबिकांदीप्तांपरार्घ्याम्बरसम्वृताम् ।
राक्षसैर्भहुभिर्गुप्तामाजहारविभीषणः ।।6.117.15।।
महार्हाभरणोपेतांमहार्हाम्बरधारिणीम् ।।6.117.14।।
आरोप्यशिबिकांदीप्तांपरार्घ्याम्बरसम्वृताम् ।
राक्षसैर्भहुभिर्गुप्तामाजहारविभीषणः ।।6.117.15।।
ततः thereafter, विभीषणः Vibheeshana, शिरःस्नाताम् head bath, प्रतिकर्मणा personal decoration, संयुक्ताम् together, महार्हाभरणोपेताम् best of ornaments, महार्हाम्बरधारिणीम् wonderful clothes, सीताम् Sita, दीप्ताम् glowing, परार्घ्याम्बरसंवृताम् covered with wonderful clothes, बहुभिः numerous, राक्षसैः Rakshasas, गुप्ताम् guarded by, शिबिकाम् palanquin, आरोप्य ascended, आजहार brought
Thereafter Vibheeshana, making Sita to ascend the palanquin, covered with valuable clothes and guarded by numerous Rakshasas after she adorned herself in the best of ornaments and put on glowing wonderful clothes brought to Rama.
सोऽभिगम्यमहात्मानंज्ञातावपिध्यानमास्थितम् ।
प्रणतश्चप्रहृष्टश्चप्राप्तांसीतांन्यवेदयत् ।।6.117.16।।
प्रणतश्चप्रहृष्टश्चप्राप्तांसीतांन्यवेदयत् ।।6.117.16।।
सः he, ज्ञात्वापि after knowing, द्यानम् meditative mood, आस्थितम् absorbed in thought, महात्मानम् great, अभिगम्य having reached, प्रणतः च greeting with folded palms, प्रहृष्टश्च full of joy, सीताम् Sita, प्राप्ताम् arrived, न्यवेदयत् announced
Knowing that Sita reached also, great Rama was seen in a meditative mood absorbed in thought. Vibheeshana announced saying, 'Sita has been brought' and greeted with folded palms, full of joy.
तामागतामुपश्रुत्यरक्षोगृहचिरोषिताम् ।
हर्षोदैन्यंच रोषश्चत्रयंराघवमाविशत् ।।6.117.17।।
हर्षोदैन्यंच रोषश्चत्रयंराघवमाविशत् ।।6.117.17।।
रक्षोगृहचिरोषिताम् stayed in Rakshasa's abode for long, ताम् her, आगताम् reached, उपश्रुत्य having heard, राघवम् Raghava, हर्षः joyful, दैन्यम् indignation, रोषश्च anger, त्रयम् three, आविशत् experienced
On hearing that Sita had arrived, who stayed in Rakshasa's abode for long, Raghava had experienced joy, indignation, and anger, all the three at the same time.
ततःपार्श्वगतंदृष्टवासविमर्शंविचारयन् ।
विभीषणमिदंवाक्यमहृष्टोराघवोऽब्रवीत् ।।6.117.18।।
विभीषणमिदंवाक्यमहृष्टोराघवोऽब्रवीत् ।।6.117.18।।
ततः then, राघवःRaghava, अहृष्टःdistressed, सविमर्शम् analysing with in, विचारयन् thinking, पार्श्वगतम् who had come near, विभीषणम् Vibheeshana, दृष्टवाseeing, इदम् these, वचःwords, अब्रवीत् spoke
Raghava, analysed with in him, distressed and thinking deeply, seeing Vibheeshana close by, spoke these words.
राक्षसाधिपतेसौम्यनित्यंमद्विजयेरत ।
वैदेहीसंनिकर्षंमेशीघ्रंसमुपगच्छतु ।।6.117.19।।
वैदेहीसंनिकर्षंमेशीघ्रंसमुपगच्छतु ।।6.117.19।।
नित्यम् always, मद्विजये my victory, रत sought, सौम्य gentle, राक्षसाधिपते Rakshasa king, वैदेहीVaidehi, शीघ्रम् quickly, मे my, सन्निकर्षम् near, समुपगच्छतु let her be brought
"O gentle Vibheeshana, let Sita who sought my victory always be quickly brought near me."
तस्यतद्वचनंश्रुत्वाराघवस्यविभीषणः ।
तूर्णमुत्सारणंतत्रकारयामासधर्मवित् ।।6.117.20।।
तूर्णमुत्सारणंतत्रकारयामासधर्मवित् ।।6.117.20।।
तस्यराघवस्य Raghava's, तत् that, वचनम् words, श्रुत्वा on hearing, धर्मवित् faithful, विभीषणः Vibheeshana, तत्र there, तूर्णम् instantly, उत्सारणम् to disperse the people, कारयामास assigned
On hearing Raghava's words, faithful Vibheeshana instantly assigned people to disperse from there.
कञ्चुकोष्णीषिणस्तत्रवेत्रजर्जरपाणयः ।
उत्सारयन्तस्तान्योधान्समन्तात् परिचक्रमुः ।।6.117.21।।
उत्सारयन्तस्तान्योधान्समन्तात् परिचक्रमुः ।।6.117.21।।
तत्र then, कञ्चुकोष्णीषिणःwearing coats and turbans, वेत्ररर्जरपाणयःholding staffs in hand, तान् them, योधान् warriors, उत्सारयन्तः dispersed, समन्तात् all of them moved, परिचक्रमुःstarted
Then those who were wearing coats and turbans, holding staffs in hand, warriors started moving and dispersed.
ऋक्षाणांवानराणां च राक्षसानां च सर्वशः ।
वृन्दान्युत्सार्यमाणानिदूरमुत्तस्थुरन्ततः ।।6.117.22।।
वृन्दान्युत्सार्यमाणानिदूरमुत्तस्थुरन्ततः ।।6.117.22।।
ऋक्षाणाम् Bears, वानराणां च Vanaras, राक्षसानां च and Rakshasas, सर्वशःall over, उत्सार्यमाणानि moving about, वृन्दानि hordes, अन्ततः vicinity, दूरम् distance, उत्तस्थुः driven
The hordes of Bears, Vanaras and Rakshasas moving about all over there were driven away to a distance from the vicinity.
तेषामुत्सार्यमाणानांनिःस्वनःसुमहानभूत् ।
वायुनोद्धूयामानस्यसागरस्येवनिःस्वनः ।।6.117.23।।
वायुनोद्धूयामानस्यसागरस्येवनिःस्वनः ।।6.117.23।।
तेषाम् their, उत्सार्यमाणानाम् being driven, वायुना wind, उद्धूयमानस्य sound generated सागरस्य ocean, निःस्वनःइव like the storm, सुमहान् great, स्वनः sound, अभूत् heard
The great sound heard there was like the uproar of an ocean lashed by a storm.
उत्सार्यमाणान् दृष्टवाथजगत्यांजातसम्भ्रमान् ।
दाक्षिण्यात्तदमर्षाच्चवारयामासराघवः ।।6.117.24।।
दाक्षिण्यात्तदमर्षाच्चवारयामासराघवः ।।6.117.24।।
अथ now, राघवः Raghava, उत्सार्यमाणान् dispersing, जगत्याम् moving, जातसम्भ्रमान् excited to know, दृष्टवा seeing, दाक्षिण्यात् out of kindness, अमर्षात् resented, तत् that, वारयामास stopped
Seeing them excited to know and dispersing, Raghava stopped them out of kindness.
संरम्बश्चाब्रवीद्रामश्चक्षुषाप्रदहन्निव ।
विभीषणंमहाप्राज्ञंसोपालम्बमिदंवचः ।।6.117.25।।
विभीषणंमहाप्राज्ञंसोपालम्बमिदंवचः ।।6.117.25।।
रामः Rama, सम्रब्ध: च uproar, चक्षुषा with his gaze, प्रदहन्निव exhibiting anger, महाप्राज्ञम् highly intelligent, विभीषणम् Vibheeshana, सोपालम्भम् resenting, इदंवचः these words, अब्रवीत् spoke
Exhibiting anger with his gaze at the uproar, Rama addressed the highly intelligent Vibheeshana resenting their action.
किमर्थंमामनादृत्यक्लिश्यतेऽयंत्वयाजनः ।
निवर्तयैनमुद्योगंजनोऽयंस्वजनोमम ।।6.117.26।।
निवर्तयैनमुद्योगंजनोऽयंस्वजनोमम ।।6.117.26।।
माम् me, अनादृत्य without regard, त्वया you, अयंजनः these people, किमर्थम् for what reason, क्लिश्यते troubling, उद्योगम् this excitement, निवर्तय stop, अयम् this, जनःpeople, मम my, स्वजनःown
"Why are these people being troubled without disregard for me? Stop this excitement. They are my own people."
न गृहाणि न वस्त्राणि न प्राकारास्तिरस्क्रिया ।
नेदृशाराजसत्कारावृत्तमावरणंस्त्रियाः ।।6.117.27।।
नेदृशाराजसत्कारावृत्तमावरणंस्त्रियाः ।।6.117.27।।
स्त्रियाः for women, गृहाणि houses, आवरणम् boundary wall, न not, वस्त्राणि clothes, न not, प्राकाराः protective wall, न not, तिरस्क्रिया screen of cloth, न not, ईदृशाः this kind of, राजसत्काराः royal treatment, न not, वृत्तम् surrounded
"For women it is not the house, boundary wall or clothes or protective wall or screen of cloth or even this kind of royal treatment or surrounding, is the protection."
व्यसनेषु न कृच्छ्रेषु न युद्धेषुस्वयंवरे ।
न क्रतौनोविवाहेवादर्शनंदूष्यतेस्त्रियाः ।।6.117.28।।
न क्रतौनोविवाहेवादर्शनंदूष्यतेस्त्रियाः ।।6.117.28।।
व्यसनेषु in times of difficulty, स्त्रियाः woman, दर्शनम् appearance, न दूष्यते not condemned, कृच्छ्रेषु in straits, युद्धेषु in conflicts, स्वयंवरे in selection of spouse, न not, क्रतौ sacrificial ceremony, न not, विवाहे वा marriage, न not
"The appearance of a woman in public is not condemned in times of difficulty, in straits, in conflicts, in the selection of a husband, or in sacrificial ceremonies or marriage ceremonies."
सैषाविपद्गताचैवकृच्छ्रेव च महतिस्थिता ।
दर्शनेनास्तिदोषोऽस्यामत्समीपेविशेषतः ।।6.117.29।।
दर्शनेनास्तिदोषोऽस्यामत्समीपेविशेषतः ।।6.117.29।।
साएषा she now, विपद्गताचैव in distress, महति great, कृच्छ्रे miserable, स्थिता situation, अस्याः her, दर्शने appearance, दोषः fault, नास्ति not, विशेषतः especially, मत्समीपे my presence
"Sita is in distress and in a highly miserable situation. Her appearance is no fault especially in my presence."
विसृज्यशिबिकांतस्मात्पद्भ्यामेवोपसर्पतु ।
समीपेममवैदेहींपश्यन्त्वेतेवनौकसः ।।6.117.30।।
समीपेममवैदेहींपश्यन्त्वेतेवनौकसः ।।6.117.30।।
तस्मात् therefore, शिबिकाम् palanquin, विसृज्य leaving, पद्भ्यामेव on foot only, उपसर्पतु advance towards, एते with the help of these, वनौकसः Vanaras, मम my, समीपे presence, वैदेहीम् Vaidehi, पश्यन्तु to see
"Therefore, leaving the palanquin let Vaidehi walk on foot only towards me with the help of these Vanaras."
एवमुक्तस्तुरामेणसविमर्शोविभीषणम् ।
रामस्योपानयसतीतांसन्निकर्षंविनीतवत् ।।6.117.31।।
रामस्योपानयसतीतांसन्निकर्षंविनीतवत् ।।6.117.31।।
रामेण by Rama, एवम् in that way, उक्तःhaving spoken, सविमर्शःclearly, विभीषणम् Vibheeshana, सीताम् Sita, विनीतवत् reverently, रामस्य to Rama, उपानयत्conducted
Rama having spoken clearly in that way, Vibheeshana reverently conducted Sita to Rama.
ततोलक्ष्मणसुग्रीवौहनूमांश्चप्लवङ्गमः ।
निशम्यवाक्यंरामस्यबभूवुर्व्यथिताभृशम् ।।6.117.32।।
निशम्यवाक्यंरामस्यबभूवुर्व्यथिताभृशम् ।।6.117.32।।
ततः thereupon, लक्ष्मणसुग्रीवौ Lakshmana and Sugriva, प्लवङ्गमः monkey, हनूमांश्च Hanuman too, रामस्य Rama's, वाक्यम् statement, निशम्य astonished, भृशम् highly, व्यथिताःdistressed, बभूवुः became
There upon Lakshmana, Sugriva, and Vanara Hanuman, astonished at Rama's statement, became highly distressed.
कलत्रनिरपेक्ष्षैश्चइङ्गितैरस्यदारुणैः ।
अप्रीतमिवसीतायांतर्कयन्तिस्मराघवम् ।।6.117.33।।
अप्रीतमिवसीतायांतर्कयन्तिस्मराघवम् ।।6.117.33।।
कलत्रनिरपेक्ष्षैः no regard towards wife, अस्य his, दारुणैः harsh, इङ्गितैः gestures, राघवम् Raghava, सीतायाम् at Sita, अप्रीतम् displeased, तर्कयन्तिस्म discussed
Seeing Rama having no regard towards Sita, and his harsh gestures, Lakshmana and Sugriva discussed if Rama was displeased with Sita?
लज्जयात्ववलीयन्तीस्वेषुगात्रेषुमैथिली ।
विभीषणेनानुगताभर्तारंसाभ्यवर्तत ।।6.117.34।।
विभीषणेनानुगताभर्तारंसाभ्यवर्तत ।।6.117.34।।
सा he, मैथिलीतु Mythili also, लज्जया modesty, स्वेषु her own, गात्रेषु throat, अवलीयन्ती limbs shrinking, विभीषणेन by Vibheeshana, अनुगता followed by, भर्तारम् husband, अभ्यवर्तत approached
Mythili, also adopting modesty, shrinking into her own limbs, approached her husband followed by Vibheeshana.
विस्मयाच्छप्रहर्षाच्चस्नेहाच्चपतिदेवता ।
उदैक्षतमुखंभर्तुःसौम्यंसौम्यतरानना ।।6.117.35।।
उदैक्षतमुखंभर्तुःसौम्यंसौम्यतरानना ।।6.117.35।।
सौम्यतरानना gentle lady, पतिदेवता husband alone as god, विस्मयाश्च wondered, प्रहर्षाच्च joyful, स्नेहाच्च affectionately, भर्तुः husband, सौम्यम् gentle, मुकम् face, समुदैक्षत agreeable
Sita, a gentle lady, who considered her husband as God only wondered with a mixed feeling of joy and affection and looked at the gentle face of Rama.
अथसमपनुदन्मनःक्लमंसासुचिरमदृष्टमुदीक्ष्यवैप्रियस्य ।
वदनमुदितचन्द्रपूर्णकान्तंविमलशशाङ्कनिभाननातदानीम् ।।6.117.36।।
वदनमुदितचन्द्रपूर्णकान्तंविमलशशाङ्कनिभाननातदानीम् ।।6.117.36।।
अथ now, विमलशशाङ्कनिभानना face like the bright moon without cloud, सा she, तदानीम् at her, प्रियस्य affectionately, सुचिरम् for long, अदृष्टम् not seen, उदितचन्द्रपूर्णकान्तम् bright like the early morning sun, वदनम् countenance, उदीक्ष्य looking at, मनःक्लमम् the sorrow in her mind, अपनुदत् dispelled
She gazed affectionately at the face of her husband, whose countenance was bright like the early morning sun, which she had not seen for long. With the sorrow in her mind dispelled now, her face shone like the bright moon without cloud.
।। इत्यार्षेवाल्मीकीयेश्रीमद्रामायणेआदिकाव्येयुद्धकाण्डेसप्तदशोत्तरशततमस्सर्गः ।।
This is the end of one hundred and seventeenth sarga of Yuddha Kanda of the first epic the holy Ramayana composed by sage Valmiki.